Ψυχική υγεία: πόσο σημαντική είναι τελικά;
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας (10 Οκτωβρίου), η οποία ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως «η απουσία ψυχικών διαταραχών ή αναπηριών», θα αναφερθώ στους τύπους διαταραχών της αλλά και σε διάφορους μύθους και αλήθειες που επικρατούν καθώς και σε ορισμένες συμβουλές διατήρησης της ψυχικής υγείας.
Με τον όρο ψυχική υγεία εννοούμε μια κατάσταση ψυχικής ευεξίας που επιτρέπει στους ανθρώπους να ανταπεξέλθουν στο άγχος της ζωής, να συνειδητοποιήσουν τα ικανότητες τους, να μαθαίνουν και να εργάζονται καλά, αλλά και να συνεισφέρουν στην κοινότητά τους.
Τύποι διαταραχών ψυχικής υγείας:
- Αγχώδεις διαταραχές (έντονος φόβος ή άγχος με συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις) π.χ: γενικευμένη αγχώδεις διαταραχή, διαταραχή πανικού, φοβίες, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διαταραχή μετατραυματικού στρές (PTSD)
- Διαταραχές διάθεσης (αλλαγές στη διάθεση όπως μανία, υπερένταση, χαρά, κατάθλιψη) π.χ: μείζονα κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD)
- Διαταραχές σχιζοφρένειας (κατακερματισμένες σκέψεις, δυσκολία επεξεργασίας πληροφοριών)
Μύθοι και αλήθειες:
Μύθος:
Ένα άτομο με πάθηση ψυχικής υγείας έχει χαμηλή νοημοσύνη.
Αλήθεια:
Οι ψυχικές ασθένειες μπορούν να επηρεάσουν οποιονδήποτε, ανεξάρτητα από την ευφυΐα, το εισόδημα ή την κοινωνική θέση.
Μύθος:
Οι έφηβοι δεν έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Απλώς έχουν εναλλαγές της διάθεσης λόγω των κυμαινόμενων ορμονών τους.
Αλήθεια:
Αν και είναι αλήθεια ότι οι έφηβοι έχουν συχνά εναλλαγές της διάθεσης, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Οι μισές από όλες τις καταστάσεις ψυχικής υγείας ξεκινούν από την ηλικία των 14 ετών .
Μύθος:
Οι άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες είναι επικίνδυνοι, βίαιοι και απρόβλεπτοι.
Αλήθεια:
Πολλοί άνθρωποι σπεύδουν να χαρακτηρίσουν τους ανθρώπους που κάνουν μαζική βία και το έγκλημα ως «ψυχικά ασθενείς». Ωστόσο, τα εγκλήματα που διαπράττονται από άτομα με σοβαρές διαταραχές ψυχικής υγείας αποτελούν μόνο το 5% όλων των βίαιων εγκλημάτων.
Μύθος:
Τα ψυχιατρικά φάρμακα είναι επιβλαβή.
Αλήθεια:
Οι ψυχικές ασθένειες, όπως και άλλες καταστάσεις υγείας, είναι πραγματικές ασθένειες. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να είναι απαραίτητα για να τους βοηθήσουν να λειτουργήσουν κανονικά, να ανακουφίσουν τα συμπτώματά τους και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Δεν είναι επιβλαβείς ή «δικαιολογία» για να αποφύγουν οι άνθρωποι να ασχοληθούν με τα προβλήματά τους.
Μύθος:
Τα άτομα με διπολική διαταραχή είναι κυκλοθυμικά.
Αλήθεια:
Οι διπολικοί κύκλοι διαρκούν από εβδομάδες έως μήνες και δεν αλλάζουν τόσο γρήγορα όσο συχνά η διάθεση των ανθρώπων.
Μύθος:
Ένα άτομο με πάθηση ψυχικής υγείας είναι αδύναμο. Τέτοιες συνθήκες δεν θα επηρέαζαν δυνατούς ανθρώπους.
Αλήθεια:
Το να έχεις μια κατάσταση ψυχικής υγείας είναι πέρα από κάθε επιλογή ή δύναμη θέλησης. Ο καθένας μπορεί να έχει μια πάθηση ψυχικής υγείας.
Μύθος:
Η κακή ανατροφή των παιδιών προκαλεί προβλήματα ψυχικής υγείας στους εφήβους.
Αλήθεια:
Πολλές δυσμενείς εμπειρίες και παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν την ψυχική υγεία και την ευημερία ενός ατόμου. Οι σχέσεις των εφήβων με τους γονείς και την οικογένειά τους είναι μόνο ένας παράγοντας. Ένα άτομο που μεγάλωσε σε υποστηρικτικά και στοργικά σπίτια και εκείνο που μεγάλωσε σε σπίτια που συντηρούνται από φροντιστές που χρειάζονται ψυχική υποστήριξη μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα ψυχικής υγείας εξίσου.
Μύθος:
Τα άτομα με ανάγκες ψυχικής υγείας δεν μπορούν να διατηρήσουν και να αποδώσουν καλά σε μια δουλειά.
Αλήθεια:
Τα άτομα με ψυχικές παθήσεις μπορούν αποδίδουν καλά σε μια δουλειά, ειδικά σε έναν υποστηρικτικό χώρο εργασίας που υποστηρίζει και προάγει την ψυχική υγεία.
Συμβουλές διατήρησης της ψυχικής υγείας:
Τακτική άσκηση: Άσκηση για 45 λεπτά, τρεις έως πέντε φορές την εβδομάδα, βελτιώνει σημαντικά την ψυχική υγεία.
Μια ισορροπημένη διατροφή και ενυδάτωση: Η κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής και η επαρκής ενυδάτωση μπορούν να προσφέρουν μια σταθερή παροχή ενέργειας όλη την ημέρα.
Καλή ποιότητα ύπνου: Μια ανασκόπηση πολλαπλών μελετών το 2021 διαπίστωσε σημαντικές βελτιώσεις στην ποιότητα του ύπνου οι οποίες οδήγησαν σε μεγαλύτερες βελτιώσεις στην ψυχική υγεία ενός ατόμου.
Ασκήσεις χαλάρωσης (stretching, αναπνοές): Οι ασκήσεις αναπνοής, ο διαλογισμός και οι εφαρμογές ευεξίας μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του άγχους και στη βελτίωση της συνολικής υγείας και ευεξίας.
Συναναστροφή με μη τοξικά άτομα: Αποφύγετε να έρχεστε σε επαφή με άτομα που σας κάνουν να νιώθετε άβολα και κλονίζουν την ψυχική σας υγειά. Προτιμήστε ο κοινωνικός σας περίγυρος να αποτελείται από ανθρώπους που αναδεικνύουν την καλύτερη πτυχή του εαυτού σας.
References:
Ohrnberger, J., Fichera, E., & Sutton, M. (2017). The relationship between physical and mental health: A mediation analysis. Social science & medicine (1982), 195, 42–49. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2017.11.008
Galderisi, S., Heinz, A., Kastrup, M., Beezhold, J., & Sartorius, N. (2017). A proposed new definition of mental health. Propozycja nowej definicji zdrowia psychicznego. Psychiatria polska, 51(3), 407–411. https://doi.org/10.12740/PP/74145
O’Neil, A., Quirk, S. E., Housden, S., Brennan, S. L., Williams, L. J., Pasco, J. A., Berk, M., & Jacka, F. N. (2014). Relationship between diet and mental health in children and adolescents: a systematic review. American journal of public health, 104(10), e31–e42. https://doi.org/10.2105/AJPH.2014.302110
Gunnell, D., Kidger, J., & Elvidge, H. (2018). Adolescent mental health in crisis. BMJ (Clinical research ed.), 361, k2608. https://doi.org/10.1136/bmj.k2608
Organization, W. H. (n.d.). Word Health Organization. Ανάκτηση από https://www.who.int/health-topics/mental-health#tab=tab_1: